Grafschriften in de Heilige Drievuldigheidskerk te Lapscheure1
Guido Vermeersch
Op de grafstenen zijn, naast de naam van de overledene zelf, ook deze vermeld van de ouders, de echtgeno (o)t(e), de vader of de moeder en de nog in leven zijnde kinderen. Eventueel ook de functie die de overledene uitoefende: hoofdman, O.L.Vrouwmeester, sacramentsmeester, slavenmeester, sluismeester, disch-
meester. Zijn de grafschriften niet de voorlopers van de hedendaagse rouwbrieven? Op sommige grafplaten lijkt het alsof de overledene ons nog een testamentaire boodschap meegeeft. Soms ook niet vrij van galgenhumor.
HEDEN MY MORGEN GHY (Cornelius De Suttere + 1691)
Onderaan: in midden doodshoofd (Joachim Schaep + 1713)
links "... EWICHT YS YDER HENDE"
rechts: "GODTS ORDEL IS RETVERDICH"
er onder: "IN VREDE MOETEN DE ZIELEN RUISTEN" (sic.)
"R.I.P. VERRE ZY VAN MY TE GLORIEREN. ANDERS DAN IN
'T CRUYS ONS HEREN JESU CHRISTI. GALAT. 6.
CAPITE" (Anna Predo + 1745)
" HET IS EEN WYS VOORSIGTICH MAN DIE ALTIJDT OP STERVEN PAST. DE DOODT HEEFT MY EYLAES EEN WEYNICH VERRAST" (Cornelus Myncke + 1752 - 37 jaar oud) "WILT DOOR KRACHT VAN U GEBEDEN DINCKEN OP DESEN OVERLEDEN. AMEN (Pieter Joannes Schaep + 1761)
In cartouche: H. Drievuldigheid , eronder tekstband: "LOF ZYT DE H. H. DRYVULDIGHEYT. BIDT VOOR DE ZIELEN». (Jacobus Van Houtte + 1770).
in de zuidmuur: "TEN TYDE VAN 18 JAEREN PASTOR DESER PROCHIE VAN LAPSCHEURE. GEBOORTIGH VAN SEVENBERGEN HOLLANDT . WIENS ZIELE GODT AELMACHTIG IN GENADE WILLE ONTFANGEN AMEN. R.I.P. HOLA REYSER TRAPPELT NIET OP HET GRAF DAT GY HIER SIET / MAAR EEN PATERNOSTER LEEST VOOR DIE EERTYDS HEEFT GELEEFT TOT UW ZIELE SALIGHEYT IN GROOTE SORGHVULDIGHEYT" ( pastoor Joannes Van Oeckelen + 1777- grafplaat in de Zuidmuur) Op de schilderij van de Brugse kunstenaar Jan Garemyn, geschonken door de schuttersgilde van Lapscheure, voorstellende de marteldood van Sint Sebastiaan, is onderaan links, op een aardklomp, volgende tekst te lezen: "Dese schilderie gemaeckt Ano 1769. Als pastor deser Prochie was den Eersaemen Heer Joannes Baptista Van Oeckelen”
ook in de zuidmuur, langs boven kelk en hostie afgebeeld.
"D.O.M. SEPULTURE VAN DEN SEER EERWEIRDEN HEER JOANNES-MATHIAS WAEYAERT FS JOANNES VERWEKT BY ANNA MARY VAN MIDDELEM? GEBORTIGH VAN ZARREN, PASTOR DESER PROCHIE VAN LAPSCHEURE, OVERLEDEN DEN 11 MEI 1796 OUDT 57 JAEREN DIE DEN TYDT VAN 18 JAEREN MET EENEN ONVERMOYELICKEN IVER SYNE SCHAEPEN HEEFT BESTIERT ENDE BESONDERLICK HEEFT HY UYTGESCHENEN IN 'T VERCIEREN ENDE SCHILDEREN DESER KERCKE, ENDE AEN DESELVE HEEFT BESORGHT DE RELIQUIEN VAN DEN H. CORNELIUS EN QUIRINUS, DEWELKE VOLGENS DE FONDATIE BRIEVEN VAN DAETEN 23 JANUARY 1789 VERPLICHT IS JAERLYCKX OP SYNEN STERFDAGH VOOR SYNE ZIELE EEN EEUWIGH JAERGETYde ENDE EEN MAETE TERWE IN BROOD AEN DE AERME OP DEN HOUTAER ENDE / AEN DE BAERD ELK VIER KEIRSEN MET HET LUYDEN SAVENTS TE VOOREN EENS EN SANDERDAGHS SMORGENS EN SMIDDAGHS TWEE POOSEN, EEUWIGLYK TE ONTLASTEN R.I.P."
en nog in de zuidmuur, langs boven doodshoofd waaronder gekruiste zeis en toorts en opschrift: "GIJ ZULT STERVEN. D.O.M."
idem. Bovenaan zittende vrouw met doodshoofd " O MENSCH DIE DIT KOMT TE LEZEN WILT DE ZIELEN GEDAGTIG WEZEN" ( Joannes Bonte + 1838) Epitaaf binnen de kerk aan de noordmuur. Jacobus Van Houtte (+ 1846) en Isabella-Theresia Mabesoone (+ 1858) Die overledenen zijn dus niet in de kerk begraven, maar toch wilden zij hun namen vereeuwigd te zien in de kerk. Begintekst " WEES MYN OORDEEL INDACHTIG WANT WY ZYN GELYK VOOR D'OOGE GODS"
De oorspronkelijke kerkvloer
Lange tijd werden de overledenen die het konden betalen in de kerk begraven.
Liefst zo dicht mogelijk bij het altaar waarvan de heiligheid (= ad sanctos) moest afstralen op de overledene. Het was ook financieel een goede zaak voor het kerkbestuur. Het delven van een graf gebeurde waarschijnlijk niet altijd even zorgvuldig. Door het herhaald oplichten van de Doornikse tegels verzakte de vloer en sloten niet alle grafstenen even goed aan. Afhankelijk van het weer, walmde er in de kerk een irriterende geur. Vermits alleen de rijken in de kerk begraven werden, krijgen de zeer welstellenden nog altijd de spotnaam: ' rijke stinkerds'.
Wierook is afgeleid van: rook om te wijden. Het is een teken van eerbied en huldiging. Maar het werd ook gebruikt om de hogergenoemde geur te verdoezelen.
In de 'Lijst der personen die in de kerke van Lapscheure begraven liggen volgens de opgave der parochieregisters, 2de volgens de grafzerken en 3de volgens kerkrekeningen'2 zijn 344 namen vermeld met de plaats in de kerk. Opvallend is dat er 25% kinderen, jonger dan 10 jaar, begraven zijn . Zij werden meestal in het graf van een familielid bijgelegd.
Op 26 juni 1784, tijdens het Oostenrijks Bewind, vaardigde Keizer Jozef II, om hygienische redenen, een decreet uit, waarbij het begraven in de kerk, kapel, bidplaats of ander gebouw verboden werd.
Na verloop van jaren zal de onwelriekende geur wel verdwijnen, ook dank zij de walm van brandende wierook tijdens de goddelijke diensten. Uiteindelijk moest er toch over nagedacht worden om niet eeuwig op een hobbelige vloer te moeten kijken. Maar zullen de families van de in de kerk begraven overledenen geen bezwaar maken? Of moest er gewacht worden tot er geen familie meer was op de parochie? Die zorg zal zeker zwaar op de schouders van de toenmalige pastoor, E.H. Vierstraete gewogen hebben. Die was van 1837 15 jaar lang de dorpsherder. En zoals dat van een pastoor verwacht mag worden, zal hij het heft in handen genomen hebben om na 69 jaren een nieuwe vloer aan te brengen.
De nieuwe vloer van 1853
In het groot portaal ligt een witmarmeren gedenksteen:
DEZEN VLOER DER KERK VAN LAPSCHEURE IS GELEYD DOOR DE ZORG VAN DEN EERW. HEER F.X. DE POORTERE PASTOR. J. BEYAERT BURGEMEESTER. J. D' HONDT VOORZITTER. Jh. D'HONDT EN L. DE LEYN KERKMEESTERS. F. BONTE EN B. DE CALUWE LEDEN VAN DEN KERKRAAD. IN HET JAER 1853.
Wat hier opvalt is de naam van de pastoor: F.X. DE POORTERE PASTOR. Niet pastoor Vierstraete. En wat bleek? De pastoor, stierf een jaar voor de voleindiging. Het is niet bekend hoe hij gestorven is. Maar we kunnen ons toch wel voorstellen hoe de kleine gemeenschap diep bedroefd meeleefde. Het was Pastoor Vierstraete niet gegund, met de kerkfabriek en het Gemeentebestuur vreugdevol en dankbaar een nieuwe vloer in te huldigen, met wijwater te besprenkelen en deze keer uit eerbied te bewieroken.
Toch hebben zijn beminde parochianen hun menere pastere een posthume en eeuwigdurende hulde gebracht. In de mooie vloer, als een mozaiek van zwartglanzende tegels en grafstenen, ontdekken wij bij de doksaaltrap een ruitvormige (41 x 41 cm.), witmarmeren gedenksteen (41 x 41 cm.) met de tekst: gedachtenis van den zeer
EERW. HEER J.L. VIERSTRAETE GEWEZEN PASTOR VAN LAPSCHEURE,
OVERLEDEN DEN 21 JULY 1852 / R.I.P
Voetnoten
1. Kunstpatrimonium van W-Vlaanderen(1970) deel 4 De Zwinstreek blz. 111
2. Aug. Huyghebaert, gemeentesecretaris en koster te Lapscheure (f 1914). Handgeschreven teksten over de geschiedenis van kerk en gemeente
[DOWNLOAD HET OORSPRONKELIJK DOCUMENT]